PENDNAME (ÖĞÜT KİTABI)

Esirgeyen ve bağışlayan Allah adıyla başlarım.
Sayısız iyiliğe karşı Allah’a teşekkürümü bildiririm.

İki dünyanın ulusu Hak peygambere ve onun evlat ve yoldaşlarının hepsine bizden her an yüzlerce dua ve selam olsun.

                     TEVBE DUASI

Ey büyük Allah’ım nefis ve şeytan benim yolumu kesti.
Bu yolda yardımcım senin rahmetindir.

Umarım ki beni kabirde toprak etmeden önce günahlarımdan temizleyesin.

Canımı bedenimden soyup götürdüğün zaman beni Dünyadan iman nuru ile göçüresin.

Akıllı, Allah’ın verdiklerini bilir ve şükreder.

Kendini kontrol eder.

İsteklerini kontrol eder.

Öfkesini yenen kendini kurtarmış delikanlı olmuştur.

Aptal, ahmak, budala olan estirilen havaya uyar, isteklerinin peşinde koşar.
Bozuk fikirlerinin verdiği zarardan dolayı Allah’ın kendisini affedeceğini sanır.

Dik başlı, isteklerini kontrol edip denetimde tutan iyi kimse, iyi ün kazanmış akıllılardan olur.
 

SUSMANIN FAYDALARI                     

Korkudan ve endişeden uzak olmak isteyen, halkın dedikodusuna bulaşmaz.
Seni incitenin özürlerini kabul et.

Allah’tan bağışlanma istiyorsan başkasını incitme.

Halkı inciteni Allah sevmez.

Haksızlık, eziyet, çıkışma ile bir kalbi yaralayan aslında kendini yaralar. Gönül incitmeyi huy edinenin sonu ağlamaktır.

Gönül incitmeye heves etmek Allah’ın hoşnutsuzluğuna sebep olur.

Halka iyilik adına söylemek için ağzını açmalısın.

İyiliğe gücün yetmiyorsa bari kötülük yapma.

Dilini kontrol altında tutmayan, başkasının aleyhinde bulunan, konuşan, çekiştiren, dedikodu yapan Allah cezasından kurtulmuş değildir.

Tanrı buyruğundan başka bir konuda ağzını açma.

Öğüt dinle, kurtuluş istiyorsan dilini tut.

Çok konuşanların göğüsleri içinde kalpleri hastadır.

Akıllıların âdeti susmak, cahilin âdeti unutkanlıktır.

Doğru söz de olsa, halkı kötüleme yolunda sarf etme.

Dilini ağzına hapset.

Halktan hiçbir şey bekleme.

Kendi ayıbını özeleştiri yaparak görebilirsen ruhunda bir kuvvet belireceğini görürsün.

                İYİ İŞ VE DÜŞÜNCE

1. Önce imanlı bir insan olmak için kalbini kıskançlıktan temizle.(Allah’ın başkasına verdiğini niye bana verilmedi diye Allah’la kavgaya girişme)

2. İmanının boşa gitmemesi için dilini kontrol altında tut, başkasının aleyhinde bulunma, başkası aleyhinde konuşma, başkalarını çekiştirme, dedikodu yapma.

3. İman ışığı sana nur saçması için ikiyüzlü davranıştan kendini kurtar, faydasızlıktan kurtul.

4. Tam manasıyla imanlı olmak için haram lokma yememek için dikkatli ol, Felekler tarafına yüksel.

Bunlara önem veren şerefli insan olur.

Önem vermeyen zayıf iman taşır.

Davranışlarında gönülden gelen dostluk, samimiyet, doğruluk, bağlılıkla yapanların işi daima parlak ve güzel olur.

YÖNETENLERE ZARARLI OLAN ŞEYLER

1. Herkesin yanında kahkaha atarsa, kendisine duyulan korku ve saygı duygularına eksiklik getirir.
2. Her fakirle düşüp kalkmak, değerini alçaltır.

3. Kadınlarla fazla yalnız yerlere çekilirse hürmetsiz duruma düşer.

4. Halkı incitene, ne ordunun ne de hazinenin faydası olur.

Adaletli ve güleç yüzlü olursa memlekette temel tutar.
Askerlerine ihsanda bulunursa yüzlerce insan can ve başlarını feda ederler.

        GÜZEL HUYLARA DAİR

1. İlme karşı hesapsız saygı göstermek.
2. Halka doğru cevap vermek.

3. Halka karşı tatlı dilli olmak.

4. Halka karşı güler yüzlü olmak.

5. Düşmanını yanına yaklaştırmamak.

6. Dostlarla birlikte bulunmak ve aralarında neşeli yaşamak.

7. Düşmanından uzak durmak.

8. Geçinmek için uğraşmak, dedikodulara bulaşmamak.

                      TEHLİKELİ DAVRANIŞLAR

Hükümet adamlarına yakınlık, yanan ateşe yaklaşmaktır.
Kötülerle dostluk kurmak, canı öldürür.

Dünya sevgisi, güzel gözükse de seni zehirler, renk ve koku ile aldatır.
Kadın düşkünlüğü, seni azgın ve baştan çıkartarak deli ederek perişan hale getirir.

Mutlu kimse tehlikeli davranışlara baştan girmez.

                      MUTLULUK GÖSTERGESİ

1. Soy temizliği olması.
2. doğru düşünceli olması.

3. Kötü fikirli olmaması.

 4.Allah’tan korkan olması.

Allah’ın ceza vereceğini dikkate almayan mümin olamaz.

Allah’ın varlığına birliğine inanmayan, Allah’ı tanımayan ve bilmeyen kâfir olur.

                   DÜNYA ZEVKLERİNİ TERK ETMEK                  

Dünya hayatı çok kısadır.
Sonunu düşünmeyen kimse ilerisini düşünmez, dikkatsizdir, tehlikelere karşı önlem almaz, dalgındır, tembeldir.

Geçici zevklerin arkasından koşan sevgi ile bağlanan sonunda unutulur.

Canını istemesen de alacaklar.

Sen akıllı davran da gönül sahiplerinden ebedi yaşamın sırlarını öğren.

   SAĞLIK, AFİYET, KORKUDAN EMİN OLMA, KURTULUŞ

Emniyette olmak.
Aile saadeti.

Vücut sağlığı

Vazgeçmek:

Dünya isteklerini, dileklerini elinden geldiğince yerine getirme ki tuzağa düşmeyesin.

Heveslerine ayakaltına al.

Ben merkezli davranışlardan vazgeç.

Az ye, az uyu, az konuş.

Dışını süslemekten vazgeç.

Her güzel gözükene talip olma.

İsteksiz olma yaşamının zevkine ulaş.

Büyüklenme hastalığından kalbini temizle.

Gösteriş için uğraşma.

Dünyadaki eşyada, işlerde sıra ve kurala göre düzenlik arama.
Temel ihtiyaçların dışına çıkma.

Mantık ararsan seni bağlayan bağlardan kurtulmak, uzun yolculukta yaramayan yükleri yolda değil, yolun başında bırakmaktır.

Yeni yapacağın binayı eski bina üstünde yükseltemezsin.

Eski binayı temelinden sökmelisin.

İkinci misal de bir ağacı diğer ağacın üstüne dikemezsin, eski ağacı kökünden sökülmesi gerekir.
 

                          DERVİŞLİK ÖZELLİĞİ

Derviş:

Allah için alçak gönüllülüğü ve fukaralığı kabul eden veya bir tarikata bağlı bulunan kimsedir.

Aklın ilmine yakın ise derviş ol.

Dervişlerden başkasıyla düşüp kalkma.

Dervişlerin aleyhinde konuşma.

Dervişler sevgisi, cennetin anahtarıdır.

Derviş düşmanları kovulmaya layıktır.

Derviş, istekleri ve boğazı peşinde koşmaz.

Derviş nefsini ayaklar altına alarak Allah katına yol bulur.

Derviş bu dünyada yapılan binaların yok olacağını bildiğinden ahret için hazırlık yapar.

Derviş bu dünyanın belalarına karşı sabreder, nimet zamanında şükreder.

TALİHSİZLİK ALAMETLERİ

Talih:

Rastlantıların düzenlediği ve böylelikle insanlara iyi ya da kötü durumlar hazırladığı sanılan inanç, şans, baht.

Cahillik.

Tembellik.

Kimsesizlik

Cimri, pinti, insaniyetsiz, alçak.(Bayağılık)
Bu dört maddede olanlar kötü talihin belirtileridir.

Doğruluk ve özveri ile Allah’a bağlananlar, tüm doğa kanunlarına uyum sağlayarak mutluluğa yakın olurlar.

Allah’ın emir ve, yasaklarını Kuran’dan dinle, dünya sevinç yeri değildir.

Aklını başına al.

Mesut, mutlu, kutlu yaşamak sevdasından vazgeçenler, aksine olarak yaşamın zevkine ermiş olurlar.

(Nalın tersine çakılmışı denir.

İzler ters gibi görünür ama doğru gidiştir.)

Çok sevgi ile bağladığın ve istediğin zaman ulaşamazsın.

Çünkü en büyük engelleri kendin kendine duygudaşlık yaparak korsun.

Yani olduğu gibi kabul edip benimsersen, kolay ulaşır uyum sağlarsın. Diğer bir ifade ile çok zora kendini hazırlarsan, küçük zorlukları aşmak kolay gelir, sevinç verir

                                    RİYAZAT

Riyazet:
Dünya lezzetlerinden sakınmak perhizle, bir şeyi yeter görüp fazlasını istememe, kanma, kanış.

Yüksek adam olmak istiyorsan kendine rahat kapısını kapat.

Cennet kapısı ancak dünyada rahat kapısını kapatanlara açılır.

Allah’tan başka bir şeye güvenen şaşkın olur.

Ululuk ve mevki hevesinden vazgeç, kendini Allah kapısına yarayışlı kıl.

Mevki, arzu ve isteklerinin peşinde gitmek seni alçaklığa doğru götürür, tembelleştirir, değersiz ve bayağı hale sokar.

Kalbin Allah’ın anarak emniyet bulunca seni aşağıya çeken isteklerin yatışır.

Asil olan yaratıcıya güven besleyen cihanda bir lokmaya doygunluk gösterir.

Her günlük yiyeceğini razı ol, elde edemezsen Allah’tan iste.
Çalışmanın içine koyduğu helal lokmanı ara, bul, afiyetle ye.

                          NEFİS İLE SAVAŞ
Nefis: İnsanı dünyaya ve ahrete isteklerle bağlayan, hoşlanma duygusu veren ihtiyaç bildirimidir.

Nefsi öldürmek için,

Konuşmamak.( hançer) (Çok yakın düşman için)

Açlık .(kılıç) (yakın düşman için)

Yalnızlık .(Mızrak) (İlerideki düşman için)

Uykusuzluk. (uyanık olmak) (Düşmanın geldiğini görmek, hazır olmadan yakalanmamak)

Allah ile bağını kopartırsan kovulmuş şeytan sana dost ve yoldaş olur.

Şeytan, dünya hayatını benimseyene dünyayı süslü gösterir.

Şeytan sana düşmandır.

Ateşte yanmanı ister.

Para ve paranın satın alma gücünü sevenin ceza gününde işi çok zordur.

İşi ahreti düşünmek olanlar için, Allah’tan bol ihsanlar vardır.

Dünya malı düşkün olanlar verilmiş, ahret de günahtan sakınanlara verilmiştir.

Halktan uzaklaşarak, Allah’ı anmakla meşgul ol.

Ahret âleminden hisse almak istiyorsan dünyadan sevgini azalt.

             YOKSULLUĞA SABRETME

Fakir:
Elbisesi içinde yoksul yaşarsa da kendini halka karşı nimet sahibi gösterir.
Aç dahi olsa ibadet vaktinde yoldaşlarından geri kalmaz.

Allah’ın verdiği bir dilim ekmeğe bile şükreder.
Zenginler önünde eğilmez, ikiyüzlü davranmazlar.

                          HIRS

Hırs:
Sonu gelmeyen arzu ve istektir.
Azgınlık.

Öfke, kızgınlık.

Dünya varlıklarını hırs ile elde edenden Allah hoşnut olmaz.

Hırslı olan deve kuşu gibidir, yük yüklemeye kalksan kuşum der, madem kuşsun uç desen uçamam çünkü deve kuşuyum der.

Hırslı olan zakkum bitkisi gibidir.

Rengi gönül çekicidir fakat tadı acı, kokusu ağırdır.

Hırslı olanı görevine davet etsen tembellik eder, yanlış işlerde çok çevik hareket ederler.

Hırstan kurtulmak için doğruluk ve özveri ile sana düşen yükü canla başla çekmelisin.

Görevini yapmalısın.

Yani istekler peşince koşacağına görevin için koş.

                 TEKELLÜFÜ TERK ETMEK

Tekellüf:
Külfetli, zahmetli iş görmek demektir.

Özenmek, bir işi gösterişli hale koymak için uğraşmak.

Yapmacık davranmak.

Dünya süslerine kapılanlar canlarından olurlar.

Süs peşinde olanlar rahatlarına düşkün insanlardır.

Süs peşinde olanların ebedi hayattan bir hissesi ve sevinci yoktur.

Kendini övme, şeytan âdetidir, kovulmaya sebeptir.

Şeytan ben Âdem’den daha üstünüm dediği için kıyamete kadar huzurdan kovuldu.

Üstünlük davasına kalktığından ötürü düşkünlüğe uğradı.

Kendini eksik gören merttir.

Gönül alçaklığı ile topraktan yaratılan insan olur.

Dik başlı olanda nur sönüp gider. 

Âdem tövbesi yüzünden hoş karşılanarak beğenilen oldu.

Allah’tan af diledi.

Aşağıda olan ele alınır, baş çeken ayaklar altına alınır.

        AHMAKLARIN ÖZELLİKLERİ

Ahmak: Pek akılsız, sersem, şaşkın kişiye denir.
Kendi ayıbını görmeyip de başkalarının kusurunu ararlar.

Cimrilik yaptığı halde, cömertlik bekler.

Cimri cennet yüzü göremez.

Huyu ile halkı hoşnut etmez.

Allah kapısında değeri yoktur.

Huysuzluk ederek nefret kazanırlar.

Bu davranışlardan kendini kurtar da ahmaklar topluluğundan sayılma.

                             AFİYET KONUSU

Dünya ve nefsin isteklerinden elini uzak tut ki belaların seninle işi olmasın.

Hırs ve doymazlık hastalığına tutuldunsa her yandan belalar gelir.
Tuzaklara düşerler.

Para sevgisinde olmayan kişi her nerede olursa olsun korku ve endişeden emin olur.

Dünyanın varını yoğunu eşit sayan, gönül hoşluğu ile yaşarlar.

Allah’ın kahır ve azabından korkusuz yaşama.

Her mümini incitmemek için dikkatli ol. İncittiğin kimselerden özür dile ki hesap yerinde sana düşman kesilmesinler.

Başına bela gelince hiç kimseden yardım isteme, çünkü

Allah’tan başka feryatlara yetişen bir yardımcı yoktur.  

Allah’tan zenginlik dileyenle, o zenginliği kanaatte bulabilirler.

                    AKIL VE İLİM ALAMETLERİ

Akıllı ve bilgili kişi, işini beceriksizlere ısmarlamaz.

Değersizlere iyilik yapmaz.

Kötülüğe heves etmez.

Yumuşak huylu ve aydın gönüllü olan her zaman dertsiz yaşar.

Verdiğin öğüdü kendin tutarsan, başkasına da dinletebilirsin.

Çirkin görünen her ne varsa onun etrafında dolaşma.

İşinin baştanbaşa doğru gittiğini görmek istersen, kendi isteğine göre hareket etme.

Buyruğun altındakileri korumak adalettir.

                          KURTULUŞA DAİR

Allah’tan kork.
Helal rızık(Yiyecek, içecek) ara,

Doğru yolda yürümektir.

Alçak gönüllü ol.

Zengin ve kuvvetliler önünde baş eğersen şüphesiz dinin elden gider.

Bu zamanın zenginleri ölü insanlardır, ölülerle ne işin olabilir.

Sayısız para, altın toplasan, sonra bunlara kabire götüremezsin hasret çekersin.

                 ALLAH’I ANMA BAHSİ

Anmada önce gönülden gelen dostluk, samimiyet, doğruluk, bağlılık gereklidir.

Samimi olmayan anma nasıl kabul edilebilir.

Allah’ın adalet ve bağışından haberin varsa an.

Yaralı gönlüne merhem istiyorsan an.

Ruhuna gıda istiyorsan an.

İki âlemde de şeref ve kuvvet bulmak istiyorsan an.

                           ZİKİR ÇEŞİTLERİ
Allah’ın ululuğunu dile getirmeden anma olmaz.

Hürmet şarttır.

Dil ile.                      Kaba ve cahil halk dil ile zikreder.
Kalp ile.                    Erenler kalp ile zikreder.

Sır ile.                       En yüce erenler sır ile zikreder.

Elin zikri,                  Her zavallının yardımına uzanmaktır.
Ayağın zikri,             Yakınlarını ziyaret etmektir.

Gözün zikri,               Allah korkusu ile gözyaşı dökmek ve yarattıklarını seyretmek.

Kulak zikri,               doğru sözleri dinlemektir.

Dilin zikri,                 Kur’an okumaktır.

Allah verdiklerine şükret ki, Allah ta sana nimetlerini tamam versin.

Allah’ı överek söyle ki yoksulluk ateşinden kurtulabilesin.

                        OLGUN AKLIN DELİLLERİ

İyilik yaparlar.
Aklını başına toplamışlardı, anı yaşarlar.

Sabırlı adamlarla düşüp kalkarlar.

Halka saygı gösterirler.

Açıklama:

Aklını ihtiyaçlarına,  görev ve sorumluluklarına odaklarsan aklın başında olur.

Aklını zevklerine, isteklerine, arzularına, hayallerine, estirilen havaya, dedikodulara, yani görev ve sorumlulukların ikinci plana atarsan dağınık akıllı olursun ki aklın başında olmaz.

                       KÖTÜ HUYLAR
Haset. (Kendinden üstün gördüğü kişinin üstünlüğünü çekememek)

Ucup. (kendini beğenmişlik)

Hışım. (Kızgınlık, öfke)

Kıskançlık.(Sevilmekte ya da kendisiyle ilişkili şeylerde bir başkasının ortaklığına ya da üstün durumda görünmesine dayanamamak)

Alçak gönüllü ol, bir şeyi yeter görüp fazlasını isteme, bir gün öleceğini düşünerek dostlarla, elinden gelirse düşman yüzü hiç görmeden yaşamaya bak.

                 TALİHSİZLİK ALAMETLERİ

Az akıllı ve bilgisize fikir danışanlar.

(Zavallıdır, şeytan daima yolunu şaşırtır)

Cahile para verenler.

(Boş yere harcayarak yok eder)

Dostlarının öğütlerini dinlemeyen kontrolü olmayan kafasızdır.
(Az akıllı ahmak, dosttan öğüt dinlemez.)

Cehaleti yüzünden de ipini koparır gider.

Kötü bir olan olaylardan ders almayan nefret kazanır.

Akıllılar bu hataları yapanlara yolunu şaşırmış derler.

            BÜYÜK VE MAKBUL SIFATLAR

Görünüşte ufak fakat pek önemlidir.

Önemse.

Düşman.              Düşmanını küçük görme.

Ateş.                   Bir kere parladığında bütün âlem yanar.

Hastalık.             Başladı mı aciz bırakır, huyunu fenalaştırır.

Bilgi.                   Az bile olsa hesaba sığmayan değeri vardır.

Düşman sözü, aşırı ve gereksiz uyarılarla seni isyana yönlendireceği için sakınmalısın.

İlk başta alev az bir suyla söndürebilirsin.

Alev ortaya sarınca söndürmek zordur.
 

                 RÜSVAYLIKTAN DOĞAN ŞEYLER

Rüsva:
Rezil, itibarsız, haysiyetsiz yapanlar.

İnatçılık yapan uğursuzluk oluşturur.

Öfkesini yenemeyene, pişmanlık ilacı fayda vermez.

Kibir (Büyüklük taslamak ) dostlarını bile düşman yapar.

Tembellikten düşkünlük doğar.

Aciz, zavallı, becerisi olmayan ve obur kimse ise insan değil belki öküzden, eşekten daha aşağıdadır.

                      ŞÜKÜR BAHSİ

İlim kişinin aklıyla olgunlaşır.
Akılsız kişi, ilimden bir fayda elde edemez.

Akılsızlar yanında oturmak gereksizdir.

Akılsız ilim ziyandır.

İlim akıl ile hareket eder.

İlim sahibi olup da ilmiyle eylem yapmayan akıl yolundan uzaklaşmış olur.

Niyet eylemle güzelleşir.

Dinin söylediği kötülüklerden sakınmakla olgunlaşır.

Nimetin (İyilik, lütuf, ihsan, bahşiş, saadet, mutluluk) şükür ile bollaşır. Şükür nimete büyük olgunluk verir, dikkatsizleri yola getirir. Şükretmemek nimetin elden gitmesine neden olur.

Şükredenlerin kazancı da nimet bolluğudur.

İnsanın olgunluğu dinde görülür.

Sanatı her türlü zevke karşı koyarak ibadet olur.

İlim aklın erginliğinden doğar.

        GERİ ÇEVRİLMESİ MÜMKÜN OLMAYAN ŞEYLER

Ağzından çıkan söz.

Yaydan fırlayan ok.

Olmuş bir kaza.

Ömür.

Söylemediğin bir sözü gizleyebilirsin, fakat söylediğini gizleyemezsin.

Selamette olmak için ağzını mühürle.

Kazaya razı olan fena bir harekette bulunmamış olur.

Ömrüne değer vermelisin.

Zamanı iyi değerlendirmelisin.

                SESSİZLİK VE CÖMERTLİK
Söz söylememeyi adet edinen emniyette yaşar.

Ancak iyiliği açıklayanlar emniyette olurlar.

Sakin ve sessiz yaşayan insan selamet korunması içindedir.

Yiğit, cömertlikle yücelik bulur.

 Nimetin şükürle artar, bollaşır.

Güvenlikte kalmak istiyorsan, git cihan halkına iyilik yap.

Cömert ve büyüklerin huylarını adet edinen, halk arasında saygı görür.

İyilik veya kötülük yapan aslında kendine yapmıştır.

Allah’a sevgi ve dostluk ile bağlan.

Elinden gelirse cömert ol.

Cimrilerin acizliğinden, zavallılığından, beceriksizliğinden, hareketsizliğinden sakın ki seni cehennem ateşi yakmasın. 

 BAZI HUYLARI MEYDANA GETİREN BİRKAÇ HUY

Dilencilik yapan aşağılanır.

Başkalarını küçük gören yalnız kalır.

İşin sonunu düşünmeyen sonunda pişmanlık çeker.

Tehlikelerden sakınmayan, tedbirli olmayan, tedarikli olmayanın üstüne ağırlık çöker.

Otorite ile kavgaya kalkışan işini harap eder, malının canının yok olmasına zemin hazırlar, gündüzünü gece ederler. 

Kötü huyları yüzünden geçimsizlik edenler, şüphesiz dostlarını kaçırır. Büyüklük taslayanlar kendilerini yalnızlığa mahkûm ederler.
 

         DÜŞMAN PEYDA ETMEK VE BORÇLANMAK

İnsanı düşkünlüğe uğratan dört şey:

Çok düşman.

Hesapsız borç.

Sayısız iş.

Kalabalık aile.

                     SAKINILMASI GEREKENLER

Kadınlardan sözünde durmasını beklemek, dostluğunu devam ettireceğini sanmak, saf insanlar için büyük hatadır.

Kötü istekleri yerine getirmek, içinde düşman beslemek gibidir.

Kötülerden bana kötülük yapmaz diye düşünmek, korku duymamak, önlem almamak.

Söz dinlemeyen, uslu durmayan, yapılması yasak edilen şeyleri yapmakta ısrar eden kişilerle yol arkadaşlığı yapmak.

                          MİNNET SAHİBİ ALLAH’IN SEVGİLERİ

Minnet:

İyiliğe ve iyilik yapana karşı borçlu görerek teşekkür etmektir.

Allah’ın emirlerini yerine getirmek.

Ana ve babaya kendinden hoşnut kılmak.

Şeytanla savaşmak.

Zavallılara iyilik yapmaktır.

                       ÖMRÜ UZATMA SEBEPLERİ

Güzel ses dinlemektir.

Güzel yüzlüleri seyretmektir.

Malından üzüntü duymadan yaşamaktır.

Canından üzüntü duymadan yaşamaktır.

Hele gönlünün isteğine uygun olanın ömrüne bereket çöker.

                ÖMRÜ KISALTAN SEBEPLER

İhtiyarlıkta muhtaçlık.
Gariplik.

Uzun süren hastalıktır.

Ölü gönüllülere bakanlar.

Düşman korkusu.

Gençliğinde kuvvetli iken çalışarak ihtiyarlık günlerine hazırlık yapmalısın.

Kimsesizlikten, zavallılıktan kurtulmak için çalışmalısın.

Yaşama sevincini yitirmişler arasında, ahmak ve cahiller arasında bulunmak mecburiyetinde isen, gönlünü Allah sevgisine ve dostluğuna bağlayarak kötü etkilenmeden kurtulmalısın.  

Düşmanından önce Allah’tan kork ki Allah’ın seni her şeyden korusun.

           YÜZSUYUNU DÖKMEYE SEBEPLER

Yüzsuyu dökmek:

Onurunu sarsacak derecede yalvarmak.

 
Yalan söylemekle.

Büyüklere sataşmakla.

Terbiyesizlik etmekle.

Ahlak kurallarına uymamakla.

İyi huylu davranmamakla.

Güveni kötüye kullanmakla.

Kıskançlıkla bakmakla.

Onurun sarsılır, kendine ve toplumun sana saygısı azalır.

Doğru sözden başka bir söz söyleme.

İyilikle anılmak istiyorsan hiç kimseye kötü söz söyleme.

Üzüntülü yaşamak istemiyorsan kimsenin haline kıskançlıkla bakma.

Servetin varsa cömertlik yapmaya çalış, şerefin ve itibarın artsın.

Sıkıntılara katlan, verdiğin sözde dur çünkü şerefin bunlarla artar.

                     NAMUS VE ŞEREFİ ARTIRMA
İşine sahip ve hazır olursan saygını, şerefini, değerini artırmış olursun.

Cömert davranırsan saygın, şerefin, değerini artırmış olursun.

Yükü üstüne alır dayanır katlanırsan ve sözünde durursan yüzünde sevinç ışığı parlar.

Becerilerini geliştirmeyenlere düşman gözüyle bakmalısın.

Sırrının düşmanından gizli kalmasını istiyorsan dostlarına karşı fazla açılma.

Elinle koymadığın şeyi yerinden kaldırma.
 

                   İMAN ALEMETLERİ

Yakin:

Sağlam bilgi, iyi, kati olarak bilmedir.
Yakin nuru kimin ruhunda parlarsa o imana yakın ve aydın gönüllü olur.

Hayıf:

Allah korkusu olanın imanı kuvvetli olur.
Yaptıkların kaydedildiği defter temiz olmasa bile korkma.

Reca:

Allah’ın rahmetinden ümit kesmemek.

Tevekkül:

Allah’a güven.

Muhabbet:

Kalbinde Allah’a sevgi, dostça konuşma, yarenlik, arkadaşlık olmayanın yaptıklarından dolayı kazancı olmaz Allah’a sevgi besle ki azabından uzak kalasın.

Hayâ:

İmandandır.
Allah korkusu ile günahtan kaçınmaktır.

Kötülüklerden sakınan imana yakın isen çalış, günahtan sakınanların dostluğunu iste.

                AYIPLARI AÇIKLAMAK

Halkın ayıplarını yüzüne vurma ki bir başkası da senin ayıbını açıklamasın.

Gönlünün arzusuna göre iş yapma ki pişman olmayasın.

Doğru olanı yap.

Halkın değerini tanırsan halk da sana saygı gösterir.

Her konuda konuşma, başkalarının işine karışma.

Değer sahibi olamayanı ölü say.

Yeter demesini bilmeyen zengin olamaz.

Allah’tan korkanlardan ol, rahmetinden ümidini kesme.

Düşmanını af ederek, suçunu bağışlamak suretiyle zafer kazan.

Alçak gönüllü ol.

Edepli olmaya çalış.

Günahtan sakınanların dostluğunu iste.

Sabır yolu ara.

Kimseyi incitme ki yetenek alanında ün salasın.

Sabır, yumuşak huyluluk, bilgi gönlün panzehridir.

Hırs, garaz, kin ise öldürücü zehirdir.

İyiliklerin başı halka ekmek vermek, kapıyı dostlara açık tutmaktır.

Ne kadar bilgin ve yetenek sahibi olsan da kendini cahillerden aşağı say.

              AHMAK KİŞİNİN ALEMETLERİ

Çocuklarla yoldaşlık.
Kadınlara düşkünlük.          

Kötü huyların varsa hayattan hoşlanmazsın.

Güzel huylu olmayanı ölü bil, diri asla olamaz.

Ayıbını yüzüne karşı söyleyen sana karanlıktan ışığa doğru yol gösterir.
Sana yol gösteren her insana karşı teşekkür borcunu yerine getirmek yaraşır.

Bilgeleri tanı, güzel huy ile Allah korkusu ile günahtan kaçın.

Halini iki kişiden gizleme.

1. uzman doktor.

2. gerçek dosttan.

Elinden geldiğince kadınlarla yoldaşlık etme, sırrını onlara açma.

Şeriat ve ahlak katında beğenilmeyen işlere bulaşma.

Allah’ın haram kıldıklarından uzak dur ki iyi ad kazanasın.
Yiyecek ve içecek için üzülme.

Allah her yarattığına rızık verir.

Gönlünü ferah tut, çok üzülme.

Güleç yüzlü, hoş sözlü ol ki âlemde cömertlikle ün salasın.

Ölüm korkusuna kapılma, onun vakti gelince önünü sonunu düşünmez.

Gönlünü kuruntulardan temizle, elinden gelirse kalbinde kin taşıma.

Yaptığın iyiliklere ve ibadete çok güvenme de Allah’ın rahmetine bağlan.

Bütün varlıkların en iyisi güzel huydur.

Halk güzel huyluyu sever.

Alçak gönüllülük şerefli insanları süsler.

Aşırı isteklerde olan hür de olsa zavallı bir köledir.

Değersiz birinden dileğini ondan isteme.

Özelliği olmayanın kapısına ayak basma, rastlasan da hal hatır sorma.

Elinden gelirse ahmağın işini yoluna koyma, ona iş buyur ama pek az okşa.

             DÜŞMANLARDAN SAKINMAK

Kavgacı tabiatlı düşmandan bu dünyada düşkünlüğe uğramamak için sakın.

Cahillerle dostluktan bu dünyada düşkünlüğe uğramamak için uzak dur.

Halkın kınamasından kurtulmak istiyorsan iyi huylularla otur.

Halka sert konuşursan, şiddetli davranırsan yüz çevirirler.

Halka merhamete, vicdana, ya da mantığa dayanan adaletle hareket edip karşılığını istemeyen en güzel huylu olandır.

Fakire bir tatlı söz söylemek, ona ipek giydirmekten daha makbuldür.

Öfkesini yenmek her yöneticinin âdeti olmalıdır.

Bu davranış acıdır ama sonuçları şekerden tatlıdır.

           DÜŞKÜNLÜK GETİREN ŞEYLER

1. Çağrılmayan bir adamın sinek gibi sofraya konması.

    Çağrılmadan bir kimseye misafirliğe giden, halk nazarında bayağı, düşkün ve sürgündür.

2. Cahilin işleri yürütecek yere geçmesi.

 Cahil yaşayan halk ile uğraşan adamların sözüne inanmak.

Büyüklerden daha yukarı oturmak istemek.

Senin sözüne kulak vermeyenlere söz söylemeye çalışmak.

Düşmanlarından yardım dileme, bundan daha beter düşkünlük yoktur.

Mayası bozuklardan bir şey isteme ki yüzüne düşkünlük tozu konmasın.

Kadın ve çocuklarla oyuna girmek itibarsızlığa, tasaya, iradesizliğe düşürür.

                     İŞE YARAYAN ALTI ŞEY

Yenecek tatlı bir yemek.
Uygun arkadaş.

Doğru ve hatasız söyleyeceğin her söz dünyadan ve sana faydalı olan her şeyden iyidir.

Olgun akıl.

Allah’a düşman olanı dost tutmamak gerekir.

Kimsenin kusurunu yüzüne vurmamak gerekir.
Dileğini Allah’tan iste, başkalarından bekleme.

Sevgiyle, dostlukla bağlanana Allah’tan başka yardımcı yoktur.

Allah’tan gücünden ve vereceği kederden korkarsa şüphesiz o kişiden herkes çekinir.

Dilini kötü sözlerden sakınanlar kovulmuş şeytanı emirleri altına alırlar.

 GÜVENMEYE DEĞERİ OLMAYAN BEŞ ŞEY

Makam sahiplerine güvenme.
Güvenip dostluk kurma.

Alçaklara güvenme.
Sözüne bakarak onu mert, yiğit, insaniyetli, cömert, iyiliksever sanma.

Çirkin huyluya güvenme.
Yücelik bulamazsın.
 

Başkalarının malına kıskançlıkla bakana güvenme.
Kıskancın aklına, şuuruna rahmet kokusu erişemez.

Çok yalan söyleyenlere güvenme.

Sözünü yerine getirme ışığı bulunmaz.

           SAADET ALAMETLERİ

Başa kakmadan iyilik yapanlar.
Allah’ın rahmetine layık kılar.

Devamlı başkasının kusurunu görenler sonuçta rezil olurlar.

Her kimi uygunsuz yolda görürsen başını doğru yola çevirmeye bak ki sevap kazanasın.

Kendine ait sıkıntı, eziyet, rahatsızlık, zorluk, güçlük, yorgunlukları belli etme.

Gereksiz işler yaptırma.

       KURTULUŞ SEBEPLERİ

Kaza kader hükmünün Allah’tan geldiğini bilmek, candan ve gönülden kabul etmek.

Eziyet ve incitmeden uzak kalarak mutluluğa ulaşırsa, saflığa, berraklığa, şenliğe ulaşır.

Bilen, anlayan, akıl ve idrak sahibi Allah yolundan başka hiçbir yerde cömertlik göstermez.

Gösteriş için yaptığın iyilik Allah katında iyilik diye kabul görmez.

Dünyada servet ve iktidar sahibi olursan aşırı isteklerden uzak dur.

                   DOĞRULUK VE EMANET

Sözlerin doğru olmalı.

Emaneti korumalısın.

Cömert olmalısın.

Gözünü kötü şeylerden korumalısın.

Allah bu dört özelliği kime vermişse o, kötülüklerden sakınan müminlerden olur.

Elinden geldikçe hileci ve vurguncudan kaç, çünkü onlar Allah düşmanıdır.

Halk yanında senin sırlarını açıklayan cahil ahmakla yoldaşlık etme.

Vergi ve zekâtını vermeye engel olanlarla, namazını dikkatsiz kılanlara yaklaşma.

Uyarıları dikkate alır yaşamında uygularsan bu dünyada çok ıstırap çekmezsin.

                              ÖFKE VE SERTLİK

Ömrünü zevkli geçirmek istiyorsan öfke ve sertlikten sakın.
Huyun halkın ahlakına uygun gelmiyorsa onların gidişatına uyman gerekir.

Eline geçmeyen şeyler için üzülme, sahip olduklarınla yetin.

Sahip olduklarına güvenme.

Verilen emanettir bir gün alınır.

Karşına ne çıkarsa razı ol.

Dostlarıyla işbirliği yapanlar, bütün gönül isteklerine ulaşırlar.

                     CİHANIN VEFASIZLIĞI

Tehlikeden korkusu olmayan dünyada saygın olur.
Yaşam koşullarında sözünde durmaz, acı verir.

Acı günlerinde sana dert ortağı olanı sevinç gününde de mutlaka ara.

Bolluk zamanında yardım et ki, yokluk zamanında yardıma koşsunlar.

Allahtan bağış geldiği zaman, onun mutluluğu arasında eski dostlarından ayrılma.

Senin için üzülmüş olanları sevinç gününde de sevinç ortağı et.

                    ALLAH BİLGİSİ VE ERENLER

Allah’ı bulmak için bilgi edin.
Gönlünde Allah bilgisi oluşmayan kimse asla muradına eremedi.

Allah’ı bilmek için uğraşan kişi önce gönül aynasında kendini bulur.

Açıklama:

Ait olduğun toplum seni öz kişiliğinden başka bir şekilde şekillendirir.

Oluşturulan bu şekildeki kişi şaşkın, kafası karışık, neyin doğru olduğunu bilemeyecek durumda yaşar.

Adeta yarı uykuda yarı uyanık vaziyettedir.

Çok sağlam kaynaklar sunulsa bile bunun önem derecesini saptayamaz, gerekli önemi veremez, doğru zamanlama yapamaz.  
Kendini tanımadan Allah’ı tanıyamazsın.

O halde Öncelikle kendini tanımalısın.

Mantık-ut tayr’da(Kuşdili) bu yol gösterilmiştir.

Allah’ı ararken bu yolda gidişin sırasında çok şeyler öğrenirsin.
Neticede

Kendi gönül aynanda Allah’ın özene bezene yarattığı, nurlarla doldurduğu, hareketin için geniş bir alan bıraktığı, kâinatı senin emrine verdiği ve daha binlerce özellikle bezendirdiği, vekil olarak dünyaya gönderdiği kendini bulur, görür, seyredersin.

Bilmeyen, bilgili olmayan, anlamayan, akıl+kalp+gönül birlikteliği sağlayamayan ölüdür.

Allah’a yakınlık şerefine layık değildir. 

Allah’ı sana verdikleri ve yarattıklarına bakarak tanımalısın.

Arif kişi bilen ve anlayandır.

Gönlünde sevgi ve sözünde durmak vardı.

İşi Allah’ı övmek ve şükretmektir.

Allah’ın marifet (Allah, sevgisini kazanma yolunu göstermesi) verdiği kimsenin gönlünde Allah’tan başka bir şey yoktur.

Ne dünyaya ne de kendine değer verir.

Allah’ın varlığında kendini yok etmiştir.

Dünya ve ahret önemsizleşmiştir.

Allah’tan başka her şeyden uzaktır.

Bu dünya hayatı rüyada gördüğün şeyler gibidir.

Öbür tarafa iyi eylemlerinle gitmeye bak.

                   TAKVANIN FAZİLETLERİ

Beğenilen ve sevilen insan olmak istiyorsan Allah yolundan ayrılma. (doymazlık yapan olamaz)

Takva ilmini bilenler, Allah’tan başka her şeyi önemsizleştirirler.

Allah korkusu takvadan doğar.

Takvasız yaşayan gülünç, değersiz, aşağılık, alçak, adi, rezil, utanmaz olurlar.

Takva ile kendini doğru yola getiren kişinin hareket de susması da hep Allah içindir.

Takvasız Allah’tan sevgi bekleyenin söylediklerini yalancı say.

            TAKVA VE TÖVBE

Takva:
Giyecek, içecek ve yiyecekte haram ve şüphelileri terk etmektir.

Zorunlu zamanlarda ruhsat verilen yasaklar helal sayılsa da takva sahipleri günah ve ziyan sayarlar.

Takva ilim ve eylem ile beraber olunca sana gönülden gelen dostluk, samimiyet, doğruluk, bağlılık yaraşır.

Ansısın bir günah işledinse hemen tövbe et, günahının özrünü dile, peşin bir günah meydana gelince sonra tövbe ederim diye hataya düşme.

Sonraki tövbenin faydası yoktur.

Tövbeye fırsat bulamazsın veya unutursun.

                             HİZMET ŞEREFİ

Erenlere sevgiyle, dostlukla, bağlılıkla hizmette bulunana;

Dünya düzeni hizmet kar olur.

Dünya afetlerinden korunmuş olur.

Allah mutluluk ve olgunluk verir.

Cennette yüksek yerleri vardır.

Kıyamet günü hesaba çekilmezler.

Kardeşlerine şefaatçi olur.

Asi ve fesatçı da olsa yüz sofudan iyidir.

Oruçlu ve namazlı kulların sevabını verir.

Allah, sevgisini kazanma yollarını gösterir, yararlandırır.

Gaziler sevabı verilir.

              MİSAFİRE İKRAM VE AĞIRLAMA

Misafiri muhterem, sayın, sevgili tut ki Allah’tan sevgi göresin.
Misafiri iyi konaklayan imanlıya Allah rahmet kapısını açar.

Misafirden hoşlanmayandan Allah da, peygamber de üzüntü duyar.

Misafire hizmet eden, kendisini Allah katına layık dereceye yükseltir.

Misafiri güler yüzle karşılayan Allah tan bağışlar gelir.

Misafiri abartılı davranışlar rahatsız edeceğinden doğal davranmalısın

Misafir gelince gizlenme.

Misafirden kaçınan alçaklık etmiş olur.

Akılsızın sofrasına misafir olma.

Misafirin kim olursa olsun önüne yiyecek getirmek lazımdır.

Misafire ikramda bulunan iyi ün kazanmaya çalışmış olur
Azdan çoktan ne varsa dervişin önüne koymak gerekir.

Açlara Allah için ekmek ver ki sana Adn cennetinde yer versinler.

Her kim çıplak birini giydirirse Allah rahmetinden bir müjde yollar, iki âlemde de yardımcı olur.

Yoksulların dileğini yerine getirirsen işlerin yoluna girer.

Allah tan zenginlik bulan gizli açık iyilik yapar.

Asla cimrinin yemeğini yeme.

Sofrasına az otur.

Pintinin ekmeği hep zahmet ve meşakkatle doludur.
Cömerdin ekmeği ise nur ve ışık gibidir.

Çağrılmadıkça kimsenin sofrasına gitme.

Karga gibi leşe koşma.

Alçaklardan iyilik bekleme,

Bir iyilik yaptığın zaman onu kendinden bilme, her gördüğüne iyi gözle bak, fena görme.

           AHMAKIN VASIFLARI HAKKINDA

Allah’ı anmanın öneminden habersizdir.
Çok konuşmak âdeti vardır.

İbadete tembeldir.

Allah’ı anmayan çıkmaz bir yola girmiş, ahmak ve cahildir.

İçi boş ve haksızlık yapan adama itaat etme.

Güzel bilgileri ahmaklara anlatma.

Görünür görünmez kazadan şikâyet etme.

Herkesi yüksek tut.

Herkesi alçak görme.

Yasaklanmayan şeye bile elini uzatma.

Yetim malından bir şey alma.

Elinden gelirse sırrını dostlarına açıklama.

Sırrını kendine bile sesli söyleme.

Doymazlık etme.
Yeter sınırını koy.

                          FASIKIN NİŞANI

                           (günahkâr)
Kalbinde, her şeyi bozmak isteyen sevgi vardır.

Allah’a dostluk gösteren, seven ve bağlı olanları hedefler ve onları bahanelerle incitirler.

Doğru yolu göstersen de özellikle önerilen doğru yoldan uzak durmaya çalışırlar.

Yanlış yolları akıllılık gibi takdim ederek yanlışı parlatırlar.

                      BAHTSIZIN HASLETLERİ

Ahmaklığı yüzünden daima haram yer.

Pistir.

Sabah uykudan geç kalkar.

İlim adamlarından kaçarlar.

Kabir azabını düşünerek temiz ve katışıksız yaşamaya çalış.

Hiç kimseye kötü söyleme.

Halk içinde kendini övme.

Cömert ol.

Yerinde ve zamanında harcama yap.

Ziyarete gelene kapını açık tut.

                      CİMRİLİK ALAMETLERİ

Dilencilerden çok korkarlar.
Aç kalmaktan korkar.

Tanıdık ve akrabalarından kaçarlar.

Benden bir şey isterler, vermesem olmaz, vermek de istemiyorum diye temastan kaçınır, isteme ortamı oluşmadan kaçarlar.

Cimrinin ekmeğinden kimseye fayda yoktur.

Sofrasından kimseye fayda yoktur.

                 DİLEK DİLEMEK KONUSU

Çirkin yüzlerden derdine çare arama.

Güzel yüzlülerden dileğini iste.

Sana işi düşen bir din kardeşinin dileğini yerine getir.

İsteğini üst durumda iste, altta olanlardan isteme.

Düşenin ölümünden sevinme.

Şikâyeti taşıma.

                    KATI KALPLİLİK ALAMETİ

Zayıflara zulüm, haksızlık, eziyet eder, çıkışır, incitir.

Aza, çoğa razı olmaz, bir şeyi yeter görüp fazlasını ister, kanmaz.

Öğüt verirsen katı kalbinde hiçbir tesir bırakmaz.

Utanma duygusu olmayan kimsenin karşısına bir dilekle gitme.

Dünyaya tapmışları mana yönünden ölü say, bu ölülerle birlikte yaşamamaya çalış.

                                  KANAAT
Fakirlikten daha acı bir şey yoksa da sen kısmetine razı ol, bir şeyi yeter görüp fazlasını istemeden geçin.

Her yeni günde seher vakti kalk, günahlarına tövbe et.

Bu gün eline geçen fırsatlardan faydalanmaya bak.

Dostlarının arkasından söyleme, Şeytandan başka kimseye lanet okuma.

Allah tan korkusu olmayanı Allah her şeyden korkutur.

Elinden gelirse zavallıların dileklerini yerine getir ki Allah da senin muradını versin.

Elindeki varlıkların hepsi ödünçtür.

İstenmeden geri ver.

Senden geri kalacak bir şey varsa acılarındır.

Allah yolunda ne verdinse öz malın odur.

Geri kalan ancak canının belasıdır.

Her kim Allah’ın verdiği az şeye razı olursa, dilekleri hayırlısı Allah tarafından takdir edilir.

Dünyaya sevgisini verenler bilmelidir ki dünya sonunda yok olacaktır.
Allah tan zenginlik dilemek uygun değildir.

Çünkü zenginlik iman adamına azap ve ıstırap getirir.

Fakirlik ve dervişlik müminin hastalıktan kurtulma, iyi olma yoludur.

Mal ve evlat sana göz nuru ve sevgili ise de mana yönünden düşmanındır.
Yani sıkıntılara, belalara, ayartmalara, azdırmalara, ara bozukluklarına, karışıklara sebep olurlar.

Aşk yolcusuna dünya varlığının faydası yoktur.

Dünya varlığı isteyenlerde; kendini yok edip Allah la birlikte olmak isteği yoktur.

Allah aşkı ile gönlünü temiz ve katışıksız hale getirene bir lokma bir hırka yeter.

Mal artırma sevgisinde olan, mutluluk adamı olan erenlerden uzak yaşarlar.

Allah erenleri canlarını feda ettiler ama söylerken sözü kontrol ederler, ibadetle her işi yoluna korlar, yüzüne baktığı zaman farklılıkların değerlendirmesini yaparlar.

Allah yolunda bütün varlıklarını feda etmezsen san gerekli olan şeyleri nereden elde edebilirsin.

                  CÖMERTLİĞİN FAYDALARI
Cömert olmaya çalış ki şiddetten sonra kolaylık bulasın.

Elin veren el olmalı ki cehennemden kurtulasın.

Cömert kişinin yüzünde nur ve sevinç vardır.

Çünkü cennette yoldaşa Hz. Muhammed’dir.

Allah cennetin kapısına ‘BURASI CÖMERTLER YERİDİR’ diye yazdı.

Cimrilerin(Soysuz, alçak, dilenci) yeri ateşten başka yer değildir.
Cimri asla cennet yüzü göremez.

Pintilerin (Aşırı derecede cimri, eli sıkı) sanatı akılsızlıktır.
Cehenneme gidecek olan kibirlilerle ve şeytanla yoldaştır.

İnsanlığınla şöhret kazan.

Cömert ol, alçak gönüllülüğe çalış ki kalbinin yüzü parlak ay gibi olsun.

Kibirden ve pintilikten uzak dur.

                 ŞEYTANIN BELİRTİLERİ

İnsanın aksırması.
Burun kanaması.

Esnemek.

Kusmak.

Allah’a yakın olanlar bilirler, değerlendirirler.
Böyle hal gördüğün zaman şeytan o kişidedir veya şeytan gibi düşünmektedir.

Euzu besmele çekip, hastalık kabul ederek yardım etmelisin ve şeytanın oyununu bozmalısın.

               İKİ YÜZLÜLÜK VASIFLARI

İyiliğe yönlendirme, kötülükten uzaklaştırma adına, söylediği senin yararın diye altını çizdiği sözler uydurma ve fayda vermeyen anlatımdır.

Müminlere az yardım gösterir, emanete hıyanet ederler.

Sözlerinde durmazlar.

Bundan dolayı yüzlerinde nur ve sevinçten eser yoktur.

İkiyüzlüye güvenmeyin.

O doğruyu söylemez, senin duymak istediklerini sana söyler.

İkiyüzlü olduğunu anladıysan uzak dur.

Asla işbirliğine girme.

Hiçbir işine karıştırma.

                             TAKVA ALAMETLERİ

Allah tan korkan kişide:
Kendisini etkileyerek kötü işlere sürüklememesi için yaramaz insanla beraber iş yapmaz, mesafeli durur.

Yalan söylememeye çalışır veya çok az yalan söyler.

Harama düşmemek için temiz ve helal şeylerden bile pek az alır.

                     CENNETLİK KULLARIN NİŞANLARI

İyilik, ihsan, bağış, yiyecek, içecek, mutluluk bulduklarında şükrederler. 

Gam, keder, musibet, afat, ceza, zor iş, acı, akılsızlık, budalalık, sersemlik olduğu zaman sebepleri yaratan Allah’ın takdiri diye sabrederler.

Böylece gönül aynaları parlar.

Allah tan korkan kişi günahlarından özür diler.

Daima günahlarından pişmanlık duyarak tövbe eden mümin kulunu Allah cehennem ateşinden korur.

Durmadan günah işleyen bir kulu Allah cennet adamı yapmaz.

Allah tan affını dile, kötülerden, bozgunculuktan şikâyetçi ol.

               HAYIR, İŞLEME HAKKINDA

Hayır (Karşılık beklemeden iyilik yapma), işlersen onu, elinle yap.

Malından fakirlere, dervişlere hisse ayır.

Kendi elinle verdiğin hayır kıymetlidir.

Öldükten sonra vasiyetle yaptığın hayır sağken yaptığın kadar kıymetli değildir.

Bağışladığın şeyden, açlıkla elden ayaktan düşsen bile geri isteme. Kustuğunu yemek gibidir.

Mal ve parada sevinç arama.

Bağışladığın şeyi unut, bir daha arama.

Dünya sevinci baştan sona bulanıklık, tasa, kaygı, gönül üzüntüsüdür. Dünyanın neşesi arkasında ağlayış, yas, gelir.

Allah çok sevinçlileri sevmez.

Ancak Allah’ın verdiği nimetlerden sevinirsen bu yerinde sevinç olur.

Bu dünyadan bolluk, genişlik, neşe aramak hatadır.

                             KEDERİN FAYDALARI
Zahmetle, eziyetle, gamla, kederle, sıkıntıyla, dertle, belayla, musibetle yaşamaktan hoşlanmayabilirsin, ancak katlanarak yaşayabilirsin ve buna alışabilirsin.

Çünkü Dünyanın düzeni budur.

Gönlünü Allah’a çevirirsen sıkıntıları kolay kabul eder gereksiz kendine zarar vermekten kurtulursun.

Yaradılış serüvenini düşün, araştır.

Allah seni yoktan yarattı ve kendisine tapmanı bekliyor ve istiyor.

Utanma duygusu olanın binlerce güzel huyu olur.
Günlerini yemek ve uyumakla geçirme.

Gün bakmadan yatma.

Tek başına yolculuk yapma.
Tehlike getirir.

Elini yüzüne koyma, uğursuzluk getirir.

Bilgili erenlerden ilim dersi almalısın.

Gece aynaya bakmak hatadır.

Evin ıssız ve loş ise yanında bir yoldaş bulundur.

Elini çenenin altında bulundurmak, gerçek hayattan kopmuş olduğunu gösterir.

Sürünün arasına girme.

Mevki ve şerefinin artmasını istiyorsan Allah’a gece gündüz duadan ayrılma.

Dünyadaki ömrünün artmasını istiyorsan gizli iyilik yap.

Az günah işlemeye bak.

Kötü işlere, günahlara yönelmiş olanların rızıklarına Allah noksanlık verir.

Rızık, yalancılık yüzünden eksilir.

Yalancının sözünde güzellik olmaz.

Az uyu, uyanık dur.

Gece çıplak yatanın kısmeti eksilir.
Ayakta çiş yapmak hem fakirlik, keder, ihtiyarlık getirir.

Gusül abdesti almadan bir şey yemek çirkindir.

Ekmek kırıntılarını ayakaltına dökenin nimeti azalır.

Gece evini süpürme, süprüntüyü kapı arkasına bırakma.

Babana ve anana kendi adı ile hitap edersen Allah’ın nimeti sana haram olur.

Her çöple dişini karıştırırsan yoksulluğa ziyana uğrarsın.

Elini toprakla ve balçıkla temizleme, yıkamak için su ara.

Kapı eşiğinde oturma, rızık azalmasına sebep olur.

Sık kapıya dayanarak durma.

Tuvalette abdest alınmaz.

Elbise üstünde iken dikmek doğru değildir.

Yüz etek ucuyla silersen rızkın azalır.
Pazara geç git hemen dön.

Başkasına ait tarakla saçını tarama.

Dilenciden bir şey alma, yoksulluk getirir.

Evinden örümcek ağlarını temizle, evde kalması bereketi kaçırır.

Ölçüsüz masraf etme, sonradan darlık çekme.

Dizginleri bırakılmış at gibi düzgün gidebiliyorsan aksaklık yapma.

                         SABRIN FAYDALARI

Sabırlı olmak için hayatın çetin olduğunu kabul ederek hoşlanmasan da zorluklarla yaşamasını becermelisin.

Hoşlanmadığın olay başına geldiğinde yüzünü ekşitirsen kendini sabırlı sanma.

Senin sabrın ancak şikâyetsiz olursa beğenilen sabırdır.

Allah tan şikâyet edersen, bela vaktinde sabırlı değilsin demektir. Gerçek erenler seviyesinde sayılmazsın.

Dervişlikten sana kıvanç gelmiyorsa Allah adamlarıyla nasıl bulunabilirsin.

Her hareketin Allah buyruğuyla olsa bile, hizmet yüzünden göreceğin hürmet çok geniş olur.

Hizmet eden mutlu insandır.

Hizmeti yüzünden ebedi âleme ulaşsa da ancak hürmet yüzünden Allah’a kavuşabilir.

Uygunsuz yerde dolaşana sabırdan laf açmak doğru olur.

Ferah ve sevinçli günler bekliyorsan, öncelikle belalara sabretmesini öğrenmelisin.

             TECRİD: Dünyadan el çekme.

             TEFRİD: Varlıktan umut kesme.

 

Sana gönül saflığı ve berraklığı lazımsa Dünya’yı önemsizleştir, aklın varsa sadece gözlem adamı ol.

Yalnızlığa çekildiğin zaman seni meşgul eden gerekli ve gereksiz işleri ayırt edersin.

Çözmen gereken sorumluluğun olan konular tekrar aklına gelerek çözüm yolları oluşturursun.

Her şeyi yeniden etkisine ve önemine göre sınıflandırır zamanlama yaparsın.

Çok önem verdiğin aslında çok az önemi olan bilgileri çer çöp hükmü ile hafızanın çöplüğüne atarsın.

Kendinle yüzleşirsin, unuttum dediğin evvelden yaptığın aşağılık davranışları hatırlar utanırsın.

Zevkle yaptığın, iftiharla anlattığın davranışlarının aslında yasak ve utanç verici olduğunu anlarsın.

Hiç kimsenin yapamayacağı hakaretleri kendi kendine yaparsın.

Davadan, iddiadan vazgeçersin.
Çünkü sahip olduğun bilgilerin sende öngörü oluşturmadığını aslında kendini kandırdığını, çevreni aldatmaya yönelik davrandığını anlar ve kendine itiraf edersin.

Arzuları terk edersin.

Çünkü birçok arzunun, ihtiyacın ve imkânın dışında olduğundan aklına devamlı baskı yapar ve meşgul eder sende bilmeyerek kendini bunalıma soktuğunu anlarsın.

Elde edeceğin zevk uğraşına ve masrafını karşılamayacağından tüm arzularını istek yerinden çöplüğe atarsın.

Sonuçta bozulan akıl kimyan düzelir.

Doğruları olduğu gibi görmeye başlarsın.

Bu zaman eşsiz bir insan olursun.

Bütün varlıklardan ümidin kalmadığı zaman yalnızlık fayda vermiştir.
Bu güvenle Allah’a sarıldıktan sonra ki Canın olgunluğa ulaşmış olur.

Ahreti kazanmak için bu dünyanın seni bağlayan bağlarını koparmalısın.

Tek başına kalmak sıkıntı vermesin.

Boş şeyler olan kibir, benliğe, kendini beğenmişliğe değer verme boş işler olduğunu anla.

Kendi değerini bil, sözünde dur, sebat et, kararlı ol.

İyi adamlarla dostluk yap.

İyi adamların yanında iyi ahlaklı olursun.

İyilerle sohbet eden Allah’ın sevdiği kullara yakın bulunur.

Kalleşlerden, başıboş insanlardan, uzak kaç.

Haksızlık edenlere yaklaşma, onları uyarsan da bir müddet sonra onlar gibi davranırsın.

Yoldaş olursan yanarsın.

Sert ve dik başlı olduklarından incitirler.

Allah’ın emirlerinden, ayet, hadis ve din kaidelerinden dışarı çıkıp yanlış yolda gidersen ıstıraba düşersin.

Doğru yoldan sapmış cehaleti yüzünden dinsizliğe gider.

Allah’ı ara, içi boş dışı süslü işten uzaklaş, cömertlik ve insanlıkla şöhret kazan.

Doğru yolu seçip bulamayan ahret azabında ebedi kalır.

Şeytanın yolunda yürüyen hor ve kepaze olur.

Hakikat yoluna giren gece gündüz Allah korkusu içindedir.

Nefis isteklerinin arkasından giden az akıllıdır.

Nefsini kontrol edip denetim altına almadan gerçek Müslüman olamazsın.

Kendini beğenen Allah’ı göremez, Allah’ın nuru onun yolunu kılavuzluk etmez.

Nefsini heveslerden geri çevirebilirsen din ve dünyaya ait dileklerine kavuşabilirsin.

İblis, nefsinin havasına kapılanların burunlarına yular takar. Ancak nefsini kontrol altına alabilenler şeytanı meclisten kovabilirsin.

Nefsini sabır okuyla öldürdün mü şeytanın yolu asla semtine uğramaz.

İçki kadehini dudağına bulaştırmadan önce Allah’tan utan.

Allah’ın yasakladığı şeylerin çevresinde dolanarak fırsat ve imkân arıyorsan Allah’ın azabından emin ve güvenli olamazlar.

Gönlünü haram isteklerden koru ki kalbin Allah yanında yer bulabilsin.

Makam istiyorsan hizmet yolunu tut, hizmet etmeye yakın ol.

Hizmete yakın olmayan kişi makam bulamaz.

Hizmetsiz kişi nimetsiz kalır.

                                 KONUK SEVERLİK
Misafiri hoş tut.

Allah’a karşı olan saygının gösterilmesi için bir fırsattır.

Konuk, rızkını beraber getirir.

Sonra ev sahibinin günahlarını alır götürür.

Misafirin değerini yiğitler, akıl ve idrak sahibi olanlar bilir.

Misafirin inançsız olsa bile hemen kapıyı aç, ikram et.

                            SADAKA VE HAYIR

 

Allah’ın kahreden gücünden güven bulmak dilersen gizli sadaka ver.

Hayır, işlemeyi adet edinenlerin şüphe yok ki ömürleri artar.

Halka iyilik yapan şereflidir.

Halk arasında insanlara zararlı olanlardan daha kötü kimse yoktur.

Allah’tan korkmayanda din yoktur.

Ahret kaygısı çekmeyen akılsızdır.

Allah’tan korkmayanda iman olmaz.

İman olmayanda iyilik yapma isteği olamaz.

Allah yoluna, doğru yola girmemiş kimselerde tövbe düşüncesi olmaz.

Doğru olup olmadığını araştırıp meydana çıkarmayanlar Allah’ı göremezler.

Doğrusunu bilmeni eylemsiz bil.

Yapısında yavaşlık, yumuşaklık oluşmamışsa daha gerçek Müslüman değildir.

                         ALLAH’IN VERGİLERİ 

Doğru sözlülük.
Cömertlik.

Güler yüzlülük.

Emaneti iyi korumak.

Gözünü haksızlık, hainlik ve kötülükten koruyan.

Bu dört nimeti Allah kime vermişse o Allah’tan korkan olur.

           DOSTLUĞA YAKIŞMAYAN ŞEYLER

Dost sana zararlı olursa dostluktan vazgeç.
Herkesin yanında seni kötüleyen kimseleri dost sayma, yoldaşlık etme.

Alkole düşkün olanla düşüp kalkma, kendini uzak tut.

Zekât ve sadakasını vermeyen zenginden ömür boyunca uzak dur.

Seninle menfaat için görüşen bir arkadaş, ayaklarına kapansa bile ona yaklaşma.

Yolsuzca kazanç elde eden vurguncudan uzak dur. Çünkü onların düşmanı Allah’tır.

Faizcilik yapana asla merhaba deme.

Hastaları ziyarete git.

Susuzlara su ver.

Meclislerde dostlara hizmet et ki Allah aziz etsin.

Yetimlerin halini ve hatırını sor ki, Allah seni daima aziz etsin.

Bir yetimin bir an için ağlamasından bile derhal Allah arşı titretmeye başlar.

Bir yetimi ağlatan zalimi, cehennem sahibi kendi ateşinde kebap edecektir.

Hasta bir yetimi sevindiren kapısı kapanmış olan cenneti açık bulur.

Sırlarını açıklayan kimselerden uzak dur.

Gençlikte ihtiyarlara hürmet göster ki, sen de başkaları tarafından saygılı olasın.

Yoksullara yardım edersen çok uygun olur.

Bu Allah velilerine yaraşan huylardır.

Tok karnına asla yemek yeme ki, kalbini öldürme.

Hastalık oburluktan gelir.

Kıskanç uğursuzdur.

Yalancıda sözünde durmak yoktur.

Ahlaksızın tövbesi sağlam kalmaz.

Cimriler verdiği sözde çok az dururlar.

İkiyüzlüleri düşman bil.

Onlardan ve onların işlerinden üzüntülü ol.

Dinin saf ve katıksız bir su gibi kalması için daima helal rızık iste. Haram rızık peşinde koşanın kalbi, teni içinde tamamıyla ölüme mahkûmdur.

                           RAHİM SILASI

Ömrünün artmasını istiyorsan hısım ve akrabanı ara, ziyaret et.
Yakınlarından yüz çevirenin şüphe yok ki ömrünün bereketi kaçar.

Hısım ve akraban kötü kimselerden olsa bile aile ocağına ilgisiz kalmaktan daha kötü bir hareket yoktur.

Hısımlarına yabancı kalanların adları, kötülükleri yüzünden dillere destan olurlar.

         GERÇEK ERLERİN HUYLARI

İnsanlardan gizli bir yerde olsa bile Allah’tan korkarlar.

Kul günah işlerken Allah’tan korkar, yine de günah işlemekten geri kalmazsa, sevabı günahından fazla olur.

Zayıflara, yoksullara iyilik eder.

Darlık zamanında bile cömert olurlar.

Düşmanının kusurlarını ağızlarına bile almazlar.

Düşmanlarını mahvetmek şöyle dursun bilakis halkın üzüntüleri ile üzüntülü yaşarlar.

Başına bela gelse bile kimseden insaf beklemez.

İstek peşinde koşmazlar.

Eminlik, korku ve endişeden uzak kurtuluş yoluna yönelmişlerdir.

Allah adamlarının meclisine gel ki Allah nimetlerinden nasip bulasın.

                 KANAAT VE FAKİRLİK

Fakir elbisesi altında her ne kadar yoksul yaşarsa da kendini halka karşı zengin gösterir.

Aç oturur, tokluktan dem vurur, düşmanlarına bile dostluk eder.

Ne halde olursa olsun ibadet vaktinde yoldaşlarından geri kalmaz.

Umutsuzluktan doğan karamsarlığı, elemi, kederi çoktur, ama eli boştur.

Fakat terazide ağırdır.

Kendini dervişler bölüğüne teslim et ki, nimet veren Allah seni korusun.

Fakirlerle sohbet ve yoldaşlık edenler cennet sarayına yabancı kalmazlar.

               GAFLETTEN UYANMA BAHSİ
İlerisini düşünen, dikkatli olan, tedbirli davranan, dalgın olmayan, tembel olmayan Allah’ı hiç unutmaz.

Dikkatsizce temelsiz olan yapılara doğru gitme.
Bu dünya gülme yeri değildir, ağlama yeridir.

 Kötü bir hadiseden ders al, konuşma.

Öfke, kızgınlık, azgınlık, sonu gelmeyen arzu ve istek peşinde dolaşma.

Öğütçünün nasihatlerini can kulağı ile dinle.

Şeytanlık işlere ortaklık etme.

Kötü işlerde yardımcı olma.

Ömrünü yanlış işlerde boşuna harcama.

Suç ve fenalık olan yerlere uğrama.

Bir düşmanın varsa korkusuz yaşama.

Sağlam olmayan evde oturma.

Günah ve hevesler yolunda kendini şeytana maskara etme.

Gelecek kötü günler için hazırlık yap.

Cehennemi düşünerek yaramazlık etme.

Allah’ın azabını düşün.

Yanmaktan kurtulmak için halk ile iyi geçinmeye alış.

Herkes için cehennem yolundan geçmek mecburiyeti vardır.

Seni bu tehlikeler beklerken zevk ve eğlence nasıl yapabilirsin.

Allah’tan kaçamazsın.

Yükün ağır, başkasına da taşıtma imkânın yok.

Mademki yolcusun o halde doğru yolda git.

Allah’ın emirlerini tutarsan cennet ve rızasını bulursun.

Yüksek cennette yer bulabilmek için Allah’a dostlukla, sevgiyle, bağlılıkta olan kullarına acıyarak, esirgeyerek sev.

Selamet yeri olan cennette yer verilmesini istiyorsan fakirlere gece gündüz yiyecek ver.

Sana kapalı olan cennetin kapısı kapalı olsa bile hastanın gönlünü sevindirirsen o kapı açılır.

Öğütleri yerine getirenlere Allah iki cihanda rahmetini bağışlar.

Bu vasiyetleri tutmayanlar şüphe yok ki, Allah’tan uzak kalırlar.

                         ALLAHA YALVARIŞ

Ey Allah’ım:
Hepimize rahmet kıl, bütün günahlarımızı bağışla affet.
Biz aciziz, çok günahlar işledik.

Fakat başka kimsemiz yok.

İster yanına çağır, ister dergâhından sür, biz sevgiyle, dostlukla bağlıyız, emir ve hükmün ne ise ona bağlı ve razıyız.

Allah’ın rahmeti bu öğütleri çok okuyanların ruhuna olsun.

                               S O N

                                       *

FERİDÜDDİN-İ ATTAR
Çeviren M. Nuri GENÇOSMAN      M.E.B 391

                                        *

RAVLİ